نمیدونم شاید علاقه به تاریخ نداشته باشید و دیدن جاذبه های باستانی براتون جذاب نباشه. اما مطمئنم که اگر با نحوه کار سازه های آبی شوشتر و معماری سازه های آبی، پل، سیل بند، آسیاب و سازه های دیگه این مجموعه در شهرستان شوشتر آشنا بشید، مُختون سوت میکشه!! یعنی خیلی متعجب میشید که اینهمه نبوغ، خلاقیت، نواوری و مهندسی دقیق در زمان هخامنشیان و بعدها ساسانیان برای مدیریت آب اتفاق افتاده! یعنی حدود 2000 سال پیش و شایدم بیشتر! این مطلب از مجله سفرادوایز و پیشنهاد سفر قراره شما رو به یک گشت و آشنایی با معماری سازه های آبی شوشتر و استفاده هوشمندانه از رودخانه کارون دعوت کنه.
فهرست مطالب
آدرس سازه های آبی شوشتر کجاست؟
- آدرس سازه های آبی شوشتر: خوزستان، شهرستان شوشتر، بافت تاریخی شوشتر
- ساعات بازدید سازه های آبی شوشتر: شنبه تا جمعه، ساعت 8 صبح تا 8 شب
- زمان موردنیاز بازدید: حدود 2 ساعت و بیشتر
- هزینه بازدید از سازه های آبی شوشتر: برای هر نفر ایرانی حدود 10 هزار تومان
- جاذبه های اطراف: قله سلاسل شوشتر
سازه های آبی شوشتر و ثبت در یونسکو
خب اگر قصد سفر به خوزستان دارید، میتونید سفرنامه کوتاه منو بخونید و تا حدودی با نقشه راه آشنا بشید. اما شوشتر و سازه های آبی یکی از مهمترین جاذبه هاییه که تو این شهر باید ببینید.
سازه های آبی شوشتر، مجموعه‌ای عظیم و پیچیده از پل‌ها، کانال‌ها، تونل‌ها و سدها هستن که در دوره‌های مختلف تاریخی، از هخامنشیان تا ساسانیان، در شهر شوشتر ساخته شدن. این سازه‌ها که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدن، شاهکاری از مهندسی ایران باستان رو به نمایش می‌ذارن هوش و مهارت، توانایی و مهندسی معماران ایرانی در دوره های باستان رو به جهان نشون میدن!
اگر خودتون به شوشتر سفر کنید و از نزدیک ببینید و بشنوید که مهندسان ایرانی برای اولین بار در زمان هخامنشیان چطور رودخانه کارون رو رام کردن و ازش برای موارد مختلف مثل چرخوندن آسیاب ها استفاده کردن، متحیر میشید. اینهمه پیچیدگی در قرن 21 هم هنوز کلی جای کار و بحث داره ولی معماران ایرانی در حدود 2000 سال پیش اینکارو کردن!
قدمت سازه های آبی شوشتر به دوران هخامنشیان برمیگرده. داریوش بزرگ، بنیانگذار این سلسله، دستور ساخت اولین پل روی رودخانه کارون رو میده. این پل که به نام پل بند شادروان شناخته میشه هنوز هم پابرجا است و یکی از مهمترین بخش‌های سازه‌های آبی شوشتر محسوب میشه.
در دوره‌های بعدی خصوصا دوران ساسانیان، سازه های آبی شوشتر توسعه بیشتری پیدا میکنن. در این دوره، کانال‌ها و تونل های متعددی ساخته شد که آب رودخانه کارون رو به زمین‌های کشاورزی اطراف هدایت می‌کردن. همچنین، سدهای متعددی هم روی کارون ساخته شد که به کنترل سیلاب‌ها و تأمین آب کشاورزی کمک می‌کردن.
بخش های مختلف سازه های آبی شوشتر
همونطور که اشاره کردم، سازه های آبی شوشتر از هخامنشیان تا ساسانیان و بعد از اون برای کاربردهای مختلفی استفاده و سازه های مختلفی برای مدیریت آب رود کارون بهش اضافه میشده. الان هم تقریبا بخش زیادی از این سازه ها وجود دارن و میتونید با تماشای اونها از نزدیک از نبوغ و مهندسی و منظر زیبا همزمان لذت ببرید.
پل بند شادروان
این پل که در دوره هخامنشیان ساخته شده، قدیمی ترین بخش سازه های آبی شوشتر هست. پل بند شادروان روی رودخانه کارون ساخته شده و 44 دهانه داره. این پل علاوه بر کارکرد ارتباطی، نقش مهمی در کنترل سیلاب ها و هدایت آب به کانال های آبیاری داشته.
بند میزان
این بند در دوره ساسانیان ساخته شده و در فاصله کمی از پل بند شادروان قرار داره. بند میزان دارای 12 دهانه است و وظیفه اصلیش تنظیم جریان آب در کانال های آبیاری بوده.
کانال داریون
این کانال که در دوره هخامنشیان ساخته شده و یکی از مهم ترین کانال های آبیاری در سازه های آبی شوشتر محسوب میشه. کانال داریون حدود 50 کیلومتر طول داره و آب رودخانه کارون را به زمین های کشاورزی اطراف شوشتر هدایت می‌کنه.
تونل های زیرزمینی
معماری سازه های آبی شوشتر شبکه ای گسترده از تونل های زیرزمینی داره که برای انتقال آب به نقاط مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفتن. این تونل ها با طول های مختلف، از چند صد متر تا چند کیلومتر، در زیر زمین حفر شدن و شاهکاری از مهندسی ایران باستان را به نمایش می‌ذارن.
سد گرگر
این سد که در دوره ساسانیان ساخته شده، یکی از بزرگ ترین سدهای باستانی جهانه. سد گرگر روی رودخانه گرگر، یکی از شاخه های فرعی رودخانه کارون، ساخته شده و ارتفاعش به 26 متر می‌رسه. این سد نقش مهمی در ذخیره آب و کنترل سیلاب ها داشته.
آسیاب های آبی شوشتر
سازه های آبی شوشتر دارای تعداد زیادی آسیاب آبی بودن که با استفاده از نیروی آب رودخانه کارون کار می کردن. این آسیاب ها برای آرد کردن گندم و سایر غلات مورد استفاده قرار می گرفتن.
علاوه بر بخش های اصلی که ذکر شد، سازه های آبی شوشتر دارای سازه های جانبی دیگه ای هم هستن.. از جمله پل ها، آبراهه ها، حوضچه ها و مخازن. این سازه ها همگی در کنار هم، یک سیستم پیچیده و کارآمد برای مدیریت آب رودخانه کارون رو تشکیل می‌دادن!!
بهترین زمان سفر به شوشتر در 1403
خب تا حالا با این جاذبه آشنا شدید، اما کی باید بریم شوشتر؟ برای جواب به این سوال دقت کنید که شوشتر شهری با آب و هوای گرم و خشکه. بنابراین، بهترین زمان سفر به این شهر، فصل های پاییز، زمستان و اوایل بهاره. در این فصول، هوا خنک و مطبوعه و میتونید از بازدید از جاذبه های تاریخی و طبیعی شوشتر لذت ببرید.
الانم که بهاره. تا اواسط خرداد هنوز هوا در خوزستان و شهرهای اطراف خوب و خنکه. میتونید بهار 1403 رو به شوشتر سفر کنید و از تماشای طبیعت بی نهایت سبز و زیبای بهاری این شهر لذت ببرید و سری هم به سازه های آبی، قلعه سلاسل و بقیه جاهای دیدنی این شهر بزنید.
نبوغ، معماری و هنر در سازه های آبی شوشتر
وقتی از سازه های آبی شوشتر حرف میزنیم، فقط منظور از آسیاب های آبی و آبشارها نیست. وقتی اینجارو از نزدیک دیدید فقط عکس نگیرید و به زیبایی محیط به به نگید!! سازه های آبی شوشتر، یک مجموعه خیلی بزرگ و پیچیده مهندسیه که پیاده کردنش تو دنیای امروز هم کار سختیه. یک مجموعه خیلی بزرگ که برای استفاده از نعمت بزرگ خوزستان یعنی رود کارون ساخته شده و حدود 1000 سال طول کشیده تا به تکامل برسه.
چه معمارها و مهندسا، کارگر و بناهایی در این ساز ها کار کردن و تلاش. تا امروز یک مجموعه مهندسی بی نظیر در دنیا به اسم ایرانیان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت برسه! امیدوارم که حتما به خوزستان سفر کنید و از این جاذبه گردشگری دیدن کنید و قدر قشنگی های ایران رو بدونید.
